پايان نامه آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه هاي توزیع آب شهری
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته عمران و نقشه برداری (آموزش_و_پژوهش)
این پروپوزال در قالب فرمت PDF آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد
فهرست مطالب:
۱-۲هدف از انجام این تحقیق.. ۵
۱-۳مروری بر مطالب فصلهای بعدی.. ۶
فصل دوم. ۸
مروری بر ادبیات فنی.. ۸
۲-۱مقدمه. ۸
۲-۲- آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری.. ۸
۲-۳ آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری (U.F.W) 9
الف) تلفات فیزیکی.. ۱۰
۱-تلفات زمینه (Background Losses) 11
2-شکستگی ها (Bursts) 11
ب- تلفات غیر فیزیکی.. ۱۲
۲-۴ تاریخچه فعالیتهای انجام شده جهت آنالیز آب به حساب نیامده. ۱۳
۲-۵ روشهای آنالیز آب به حساب نیامده. ۱۵
۲-۶- حداقل جریان شبانه (NFM) 19
2-6-2 مولفه های حداقل جریان شبانه. ۲۰
۲۶-۳ عوامل موثر بر حداقل جریان شبانه. ۲۱
۲- شکستگی ها (Bursts) 21
3- مصارف شبانه. ۲۱
۲-۶-۳-۱ تغییرات حداقل جریان شبانه با ابعاد ایزوله. ۲۲
۲-۶-۳-۲ تاثیر فرکانس اندازه گیری حداقل جریان شبانه. ۲۲
۲-۶-۳-۳ تاثیر تدوام اندازه گیری حداقل جریان شبانه. ۲۲
۲-۶-۳-۴ تاثیر فشار بر حداقل جریان شبانه. ۲۳
۲-۷ استفاده از مفهوم BABE در آنالیز آب به حاسب نیامده. ۲۳
۲-۸ فشار در شبکه های توزیع آب شهری.. ۲۵
۲-۸-۱ بررسی وضعیت کلی فشار در شبکه. ۲۵
۲-۸-۱-۱- خطوط همفشار. ۲۶
۲-۸-۱-۲ فشار متوسط شبانه منطقه ای (AZNP) 26
1-روش نقطه اندازه گیری شاخص (جایگزین) ۲۷
۲-روش منحنی تراز وزنی شده. ۲۷
۳-روش مشترکین ۲۸
۲-۸-۲-۲ رابطه توانی بین فشار (AZNP) و حداقل جریان شبانه (NFM) 30
2-8-2-3- رابطه فشار- شاخص نشت.. ۳۲
۲-۸-۲-۴ رابطه فشار- نشت با استفاده از مفهوم (FAVAD) 33
2-9 خلاصه و نتیجه گیری.. ۳۷
متدولوژی.. ۳۸
آنالیز آب به حساب نیامده. ۳۸
۳-۱ مقدمه. ۳۸
۳-۲ آنالیز تلفات فیزیکی در شبکه های توزیع آب شهری.. ۴۰
۳-۲-۱ آنالیز تلفات زمینه. ۴۱
۳-۲-۱-۱ چار چوب عملکرد در آنالیز تلفات زمینه. ۴۱
-گام اول ۴۱
گام دوم. ۴۱
گام سوم. ۴۲
گام چهارم: ۴۲
۳-۲-۱-۲ اندازه گیری حداقل جریان شبانه. ۴۴
۳-۲-۱-۲-۱ شناسایی و پیمایش محدوده ایزوله. ۴۴
۳-۲-۱-۲-۲ اندازه گیری و تصحیح حداقل جریان شبانه. ۴۵
ب- تصحیح میزان جریان.. ۴۶
۱-فاکتور تصحیح فشار (PCF) 46
1- فاکتور تصحیح تداوم اندازه گیری (SDCF) 49
3-2-1- 3-برآورد آب تحویل شده شبانه. ۵۰
۳-۲-۱-۳-۱ انحراف معیار استاندارد آب تحویل شده شبانه. ۵۱
۳-۲-۱-۴ ارزیابی و محاسبه تلفات زمینه شبانه و روزانه ایزوله. ۵۳
۳-۲-۱-۴-۱ گام اول: تخمین اولیه تلفات زمینه روزانه. ۵۳
۳-۲-۱-۴-۲گام دوم: فاکتور ساعت- روز و محاسبه تلفات زمینه شبانه اولیه. ۵۷
الف- استفاده از رابطه جذر فشار. ۵۸
ج- استفاده از ضریب توصیه شده در Report 26. 59
3-2-1-4-3- گام سوم: محاسبه حجم اضافی (Excess Volume) (EV) 60
3-2-1-4-4گام چهارم: مکان یابی و ارزیابی شکستگیهای گزارش نشده (URB) 61
1-تعیین نقاط و مسیرهای فشار سنجی با استفاده از شبیه سازی هیدرولیکی.. ۶۲
۴-افزایش حساسیت گره های فشار سنجی نسبت به وقوع شکستگی.. ۶۴
۵- تعیین محل دقیق وقوع شکستگی با استفاده از دستگاههای نشت یاب.. ۶۵
۳-۲-۱-۴-۵گام پنجم: تعیین مقدار دقیق تلفات زمینه شبانه. ۶۶
۳-۲-۱-۴-۶ گام ششم: اصلاح فاکتور تصحیح فشار و فاکتور ساعت – روز. ۶۸
۵-تعیین فاکتور تصحیح فشار و فاکتور ساعت- روز. ۷۰
۳-۲-۱-۴-۷ گام هفتم: محاسبه تلفات زمینه روزانه اصلاح شده. ۷۰
۳-۲-۱-۵ جدول محاسباتی (Spreadsheet) آنالیز تلفات زمینه. ۷۲
۳-۲-۲ ارزیابی تلفات ناشی از شکستگی ها ۷۹
۱-دبی شکستگی (Burst Flow Rate) 79
2-تداوم شکستگی (Duration) 80
3-فرکانس شکستگی (Frequency) 81
3-2-2-1 محاسبه کل تلفات سالانه ناشی از شکستگیهای در ایزوله. ۸۲
۳-۲-۲ حجم کل تلفات فیزیکی در ایزوله. ۸۲
۳-۳ آنالیز تلفات غیر فیزیکی در شبکه های توزیع آب شهری.. ۸۳
۳-۳-۱ تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطای بهره برداری (Eo) 84
3-3-2- تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطای مدیریتی (EM) 85
3-3-3 تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطای انسانی (EP) 86
3-3-4 تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطای ابزار اندازه گیری (EE) 87
3-3-4-1 منحنی دقت کنتور. ۸۷
۳-۳-۴-۲ خطا در اندازه گیری دبی استارت (شروع به حرکت کنتور) ۸۹
۳-۳-۴-۳ تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطا در اندازه گیری از دبی حداقل تا دبی حداکثر. ۹۰
۳-۳-۴-۴ تلفات غیر فیزیکی ناشی از خرابی کنتورها ۹۳
۳-۳-۴-۵ حجم کل تلفات غیر فیزیکی از خطای ابزار اندازه گیری.. ۹۴
۳-۳-۵تلفات غیر فیزیکی ناشی از انشعابات غیر مجاز (Eu) 94
3-3-6 تلفات غیر فیزیکی ناشی از اشتراک غیر مجاز (Eu‘) 94
3-3-7 تلفات غیر فیزیکی ناشی از مصارف مجاز اندازه گیری نشده (Ea) 94
3-3-8 حجم کل تلفات غیر فیزیکی سالانه. ۹۵
۳-۴ تعیین درصد سالانه تلفات فیزیکی و تلفات غیر فیزیکی و مولفه های آنها ۹۵
۳-۵ خلاصه و نتیجه گیری.. ۹۶
,....
۱-۱ مقدمه
آب نشانه حیات است.این مایع حیات بخش که نمی توان آن را با هیچ ماده دیگری جایگزین نمود از منابع محدودی برخوردار بوده وکمبود آن به همراه رشد روز افزون جمعیت، زندگی بشری را در آستانه یک بحران حدی قرار داده است. این مسئله مهم باعث گردیده تا تلاشهای گسترده ای برای استفاده بهینه از منابع موجود آب صورت گیرد. یکی از این اقدامات، جلوگیری از تلفات آب در شبکه های توزیع آب شهری است تلفات آب در شبکه های توزیع آب شهری از دو دیدگاه مختلف حیاتی و اقتصادی قابل بررسی می باشد.
تامین، تصفیه، انتقال و توزیع آب آشامیدنی در شبکه های توزیع آب شهری، مستلزم صرف هزینه های مختلفی است که باعث می گردد آب در شبکه های توزیع آب شهری نه تنها به عنوان یک ماده حیاتی بلکه به عنوان یک کالای اقتصادی در نظر گرفته شود. به همین دلیل در چند دهه اخیر، مفهوم آب به حساب نیاممده که رد برگیرنده مفاهیم مربوط به تلفات آب از دو دیدگاه اقتصادی و حیاتی می باشد مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است تا کنون تعاریف مختلفی برای آب به حساب نیامده ارائه گردیده است یکی از کاملترین تعریفها در این زمینه به صورت زیر می باشد:
آب به حساب نیامده در یک شبکه توزیع آب شهری عبارت است از اختلاف حجم آب ورودی به شبکه و آن بخش از حجم آب مصرف شده توسط مشترکین که به وسیله کنتورهای آنها اندازه گیری گردیده است. مطابق این تعریف، آب به حساب نیامده را می توان به دو بخش کلی تلفات فیزیکی و تلفات غیر فیزیکی تقسیم نمود. تلفات فیزیکی، شامل میزان آبی است که به دلیل نشت یا شکستگی از شبکه خارج شده و به هدر می رود. این مقدار آب هدر رفته نه تنها به دست مصرف کننده نرسیده بلکه هزینه آن نیز برای شرکتهای آب و فاضلاب حاصل نمی گردد. از طرف دیگر، تلفات غیر فیزیکی شامل مصارف اندازه گیری نشده و میزان خطا در مصارف اندازه گیری شده است که باعث می شود و به ازاء اقتصادی آی مصرف شده، توسط شرکتهای آب و فاضلاب حصول نگردد.
نتایج مطالعاتی که در چند ساله اخیر در نقاط مختلف جهان انجام گردیده است نشان دهنده حجم بالای آب به حساب نیامده در اکثر شبکه های توزیع آب شهری است به عنوان مثال نتایج بررسی های انجام شده در ۱۷ کشور مختلف جهان نشان می دهد که درصد آب به حساب نیامده نسبت به ورودی کل شبکه از حدود ۹% در آلمان تا حدود ۴۳% در مالزی متغیر بوده و در اکثر این کشورها درصد آب به حساب نیامده در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد می باشد. (Hoogsteem 1992)
همچنین نتایج بررسی های اولیه در چند پایلوت مطالعاتی در نقاط مختلف کشورمان درصد تلفات ناشی از آب به حساب نیامده در شکبه های توزیع آب شهری را به طور متوسط حدود ۳۵% آب ورودی به شکبه نشان می دهد.
درصد قابل توجه آب به حساب نیامده به همراه کمبود منابع و هزینه های سنگین تامین مجدد آب از دست رفته، نشان دهنده لزوم بکارگیر روشهای مناسب جهت کنترل و کاهش آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری است. در این زمینه در برخی از کشورها فعالیتهای مناسبی انجام گرفته و توانسته اند میزان تلفات ناشی از آب به حساب نیامده را تا حدود ۱۰% کاهش دهند. بانک جهانی نیز برای کشورهای در حال توسعه نظیر حیاتی حائز اهمیت است بلکه از نظر اقتصادی نیز تاثیر قابل توجهی در کاهش هزینه ها و افزایش در آمدها به دنبال خواهد داشت. به عنوان مثال، میزان سود خالص حاصل از یک برنامه کنترل نشت در انگلستان حدود ۳۰ میلیون دلار برآورد گردیده است. (Wind and Elary 1983)
دستیابی به راهکار مناسب جهت کاهش آب به حساب نیامده تنها از طریق شناخت و تجزیه و تحلیل دقیق مولفه های تشکل دهنده آن امکان پذیر است. به عبارتی دیگر، میزان موفقیت در رسیدن به اهداف مورد نظر در طرحهای کاهش آب به حساب نیامده، تحت تاثیر میزان دقت و صحت نتایج به دست آمده از آنالیز آب به حساب نیامده می باشد.
شناخت و تجزیه و تحلیل آب به حساب نیامده از سه بخش جداگانه به شرح زیر تشکیل یافته است:
۱- آنالیز کمی مولفه های آب به حساب نیامده
۲- بررسی عوامل موثر در نوع و میزان تلفات
۳- آنالیز اقتصادی تلفات در ارتباط با روش در نظر گرفته شده جهت کاهش آن
هر یک از این بررسیها و تجزیه و تحلیلها بخشهایی از اطلاعات مورد نیاز، به منظور انتخاب روش مناسب جهت کاهش آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری را فراهم می سازد. در این تحقیق، بخش نخست تجزیه وتحلیل آب به حساب نیامده که شامل آنالیز کمی مولفه های آب می باشد، مورد نظر بوده است. نیامده ارائه گردیده و با توجه به اینکه از مفاهیم حداقل جریان شبانه و نیز تخمین تلفات زمینه و شکستگیها در روش ارائه شده در این تحقیق استفاده می گردد، این مفاهیم به طول مختصر معرفی گردیده اند. در پاپان این فصل روابط فشار- نشت در شبکه های توزیع آب شهری مورد بررسی قرار گرفته اند.
در فصل سوم،روش ارائه شده دراین تحقیق جهت آنالیز آب به حساب نیامده به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است که در آن مراحل مختلف آنالیز در سه بخش کلی شامل آنالیز تلفات فیزیکی، آنالیز تلفات غیر فیزیکی ودرصد سالانه تلفات بین گردیده اند. در بخش آنالیز تلفات فیزیکی، ابتدا تلفات در دو بخش جداگانه، شامل ارزیابی تلفات زمینه و برآورد تلفات ناشیاز شکستها مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته و در پایان با استفاده از نتایج این آنالیز ها، چگونگی روش برآورد کلی از تلفات فیزیکی سالانه در شبکه مورد بررسی قرار گرفته است.
در بخش آنالیز تلفات غیر فیزیکی نیز، ابتدا مولفه های آن به صورت جداگانه ارزیابی گردیده و سپس برآورد کلی از تلفات غیر فیزیکی بر اساس نتایج آنالیز های مولفه ایی ارائه می گردد.
در پایان این فصل روش محاسبه درصد سالانه تلفات فیزیکی، غیر فیزیکی و آب به حساب نیامده مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل چهارم، جهت ارزیابی روش ارائه شده در این تحقیق، آب به حساب نیامده در یک شبکه محدود شده (ایزوله) نمونه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است این ایزوله نمونه، بخشی از شبکه توزیع آب شهری تبریز است. در این ایزوله و در قالب طرح کاهش آب به حساب نیامده تبریز روش دیگری جهت آنالیز آب به حساب نیامده ارائه گردیده است که در ایان این فصل نتایج روش ارائه شده در این تحقیق و روش ارائه شده در طرح کاهش آب به حاسب نیامده تبریز مورد مقایسه قرار گرفته اند.
فصل پنجم، شامل جمع بندی مطالب و ارائه پیشنهادات جمع تحقیقاتی بعدی می باشد.
مروری بر ادبیات فنی
۲-۱مقدمه
در سالهای اخیر به علت رشد روز افزون جمعیت و محدودیت منابع آب، استفاده بهینه از این منابع مورد توجه قرار گرفته است. یکی از روشهای بهره وری بهینه از منابع موجود آب کاهش آب به حساب نیامده در شکبه های توزیع آب شهری است.
نخستین گام در طرحهای کاهش آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری، تجزیه و تحلیل دقیق آن در شبکه می باشد. روشهای مختلف آنالیز آب به حساب نیامده مبتنی بر قوانین هیدرولیکی، روشهای آماری و شبیه سازی هیدرولیکی می باشد که بخشی از آن به صورت عملیات صحرایی با استفاده از تجهیزاتی ویژه انجام می گردد.
آشنایی با روشها، قوانین، تجهیزات و اصطلاحاتی که در آنالیز آب به حساب نیامده به کار می رود پیش از ارائه روش مورد نظر برای آنالیز، ضروری به نظر می رسد لذا در این فص با بررسی و بیان موارد فوق، مقدمات لازم برای ارائه روشی مناسب جهت آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری در فصل بعدفراهم می گردد.
۲-۲- آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری
آنالیز به حساب نیامده، یکی ارزیابی کمی از مولفه های آب به حساب نیامده، محل وقوع و عوامل موثر بر آنها ارائه می نماید. لازم به توضیح است که آب به حساب نیامده دارای مفهومی فراگیر تر از مفهوم سنتی تلفات در شبکه های توزیع آب شهری می باشد. این مفهوم در بخش (۲-۳) به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته است. آنالیز آب به حساب نیامده، عامل تعیین کننده ایی در انتخاب روش مناسب جهت طرحهای کاهش آب به حساب نیامده ارائه نگردد، دست یابی به اهداف مورد نظر با مشکل مواجه خواهد شد.
از چند دهه پیش تا کنون که کاهش تلفات در شبکه های توزیع آب شهری مورد توجه قرار گرفته، روش های مختلفی جهت آنالیز آب به حساب نیامده ارائه گردیده است که اکثر آنها دارای کاربردی محلی و منطقه ایی می باشند.
مدفون بودن اجزاء شبکه در درون زمین و تاثیر عوامل مختلف در میزان تلفات، دسترسی به اطلاعات دقیق و کامل از وضعیت اجزاء شبکه را غیر ممکن می سازد. لذا در هنگام برآورد اولیه از آب به حساب نیامده یک جعبه سیاهی مواجهیم که اطالعات محدودی از اجراء درون آن داشته و هدف ما بررسی برخی از رفتارها وخصوصیات این مجمو.عه می باشد همچنین وضعیت تلفات در هر شبکه تحت تاثیر شرایط محلی وخصوصیات آن شبکه قرار داشته و در بسیاری از موارد با شبکه های دیگر متفاوت است. لذا ارائه روشی واحد جهت آنالیز آب به حساب نیامده با قابلیت کاربرد فراگیر و هزینه های کم و دقتی قابل قبول از پیچیدگی های خاصی برخوردار است.
۲-۳ آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری (U.F.W)
آب به حساب نیامده که معادل فارسی عبارت Unaccounted For Water می باشد و به اختصار U.F.W نامیده می شود، به صورتهای مختلفی تعریف گردیده است. از جمله Hanson در سال ۱۹۸۳ آب به حساب نیامده را به عنوان تفاوت بین حجم کل آب ورودی به شکبه و حجم کل آب اندازه یگری شده از طریق کنتورهای مشترکین می داند. تعریف بعضی از سازمانها و مراجع دیگر از آب به حساب نیامده، فقط به مقدار آبی محدود می شود که نمی توان آن را به حساب آورد، خواه اندازه گیری شده وهزینه های آب دریافت شده باشد و یا هزینه ایی بابت آن دریافت نشده باشد.
جامع ترین و کامل ترین تعریفی که می توان از آب به حساب نیامده ارائه داد به صورت زیر می باشد:
آب به حساب نیامده میزان آبی است که به صورتهای مختلف از شبکه توزیع خارج گردیده ولی هزینه ایی بابت آن دریافت نگردیده است مطابق این تعریف آب به حاسب نیامده به دو قسمت کلی تقسیم می گردد:
۱- تلفات فیزیکی
۲- تلفات غیر فیزیکی
به منظور آشنایی بیشتر با این روش، نحوه تعریف این تلفات و عوامل موثر بر آنها در ادامه آورده می شود.
الف) تلفات فیزیکی
تلفات فیزیکی به میزان آبی گفته می شود که به صورتهای مختلفی از قبیل نشت، شکستگی ها و سر ریز مخازن از شبکه خارج گردیده و علاوه بر اینکه به مصارف مورد نظر از قبیل نشت، شکستگی ها و سر ریز مخازن از شبکه خارج گردیده و علاوه بر اینکه به مصافر مورد نظر نرسیده هزینه ایی نیز بابت آن دریافت نگردیده است تلفات فیزیکی بر اثر عوامل مختلفی در شبکه های توزیع آب شهری به وجود می آید . از مهمترین عوامل ایجاد تلفات فیزیکی، می توان به حرکت زمین یاخاک، خوردگی و پوسیدگی لوله ها، بار ترافیک روی معابر، فشار زیاد شبکه، حفاری معابر، تغییرات شدید دمای هوا، خرابی تجهیزات و اجزاء شبکه و مشکلات اجرایی و بهره برداری اشاره نمود. این عوامل باعث پیدایش نواحی مختلف اتلاف آب در شبکه می گردد. میزان دبی تلفات به نوع تلفات بستگی داشته و دارای دامنه تغییر بسیار گسترده ایی است به طوریکه از نشت جزئی اتصالات تا دبی های چند هزار لیتر در ساعتی ناشی از وقوع شکستگی در لوله های اصلی را شامل می شود. تلفات فیزیکی با روشهای مختلفی به مولفه های کوچکتری تقسیم بندی می گردد. یکی از این روشهاف تقسیم بندی تلفات فیزیکی بر اساس شدت جریان خروجی تلفات می باشد. بر اساس این روش، تلفات فیزیکی به دو مولفه زیر تقسیم می گردد:
۱- تلفات زمینه (Background Losses)
هر گاه شدت جریان خروجی از محل وقوع نشت درفشار ۵۰ متر از ۵۰۰ لیتر در ساعت کوچکتر باشد، تلفات به وجود آمده به عنوان تلفات زمینه محسوب می گردد.
۲- شکستگی ها (Bursts)
تلفات با دبی بیش از ۵۰۰ لیتر در ساعت در فشار ۵۰ متر به عنوان شکستگی محسوب می گردند. شکستگیها بر اساس مدت زمان آگاهی از وقوع آنها، در هر دو گروه طبقه بندی و بررسی می گردند
- شکستگی های گزارش شده ‘(Reported Bursts)
- شکستگی های گزارش نشده (Unreporter Bursts)
در این بخش (۳-۲-۲) تفاوتها و خصوصیات این دو نوع شکستگی مورد بررسی قرار گرفته است. در روش دیگری تلفات فیزیکی بر اساس محل وقوع آنها در شبکه تقسیم بندی می گردند و شامل تلفات بر روی لوله های اصلی توزیع، لوه های درون اشتراک، لوله های فرعی اتصال به مشترکین، لوله های اصلی انتقال و مخازن سرویس می باشد، که تلفات در هر یک از این بخشها به دونوع تلفات زمینه و شکتگی تقسیم می شود (Uk/WI Report E)
ب- تلفات غیر فیزیکی
تلفات غیر فیزیکی به حجم آبی گفته می شود که بر خلاف تلفات فیزیکی به مصرف مشترکین رسیده ولی هزینه ایی بابت آن دریافت نگردیده است. تلفات غیر فیزیکی بر اثر عوامل مختلف انسانی، ابزاری و یا مدیریتی در شبکه به وجود می آید. یکی از مهمترین مولفه های تلفات غیر فیزیکی تلفات ناشی از خطای ابزار اندازه گیری می باشد. منظور از ابزار اندازه گیری، کنتورها می باشند. معمولا بخشی از مصرف مشترکین به علت خطای کنتورها ثبت نمی گردد. به این حجم آب ثبت نشده، تلفات غیر فیزیکی ناشی از خطای ابزار اندازه گیری می گویند.
همچنین بخش دیگری از تلفات غیر فیزیکی مربوط به انشعابات غیرمجاز می باشد که مصرف آنها اندازه گیری و محاسبه نمی گردد. مولفه های دیگر تلفات غیر فیزیک ناشی از خطاهای مختلف مدیریتی وانسانی شرکتهای آن می باشد. این مولفه ها در بخش (۳-۳) به طور کامل مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.
۲-۴ تاریخچه فعالیتهای انجام شده جهت آنالیز آب به حساب نیامده
از حدود سه دهه پیش با احساس کمبود منابع آب ونیز عدم تطبیق هزینه ها و در آمدهای شرکتهای آب، نخستین گامها جهت آنالیز آب به حساب نیامده در شبکه های توزیع آب شهری برداشته شد در ابتدا آب به حاسب نیامده به مفهوم فراگیر فعلی مورد توجه قرار نگرفته بود و مطالعات و تحقیقات در این زمینه، تنها به مسئله نشت و عوامل موثر بر آن محدود می گشت.
کشور انگلستان از پیشگامان در این زمینه می باشد. گزارش معروف به Repot 26 که در سال ۱۹۸۰ توسط WRC منشتر گردید. نتایج چندین سال بررسی همه جانبه در زمینه نشت و تلفات ناشی از آن را در بر می گرفت.
نتایج بررسیهای اولیه در شبکه های مختلف نشان دهنده تاثیر قابل توجه فشار در میزان نشت در شبکه های توزیع آب شهری بود. با این حال در هیچ یک از بررسیها یک رابطه واحد و فراگیر بین فشار و نشست به دست آورده نشد و روابط بدست آمده تنها قابلیت کاربرد در همان شبکه را دارا بودند. مهمترین رابطه تجربی که در این زمینه نشت با فشار در شبکه های توزیع شهری با نتایج به دست آمده از روابط تئوری متفاوت است. با توجه به اهمیت روابط فشار – نشت در آنالیز آب به حساب نیامد، کلیه روابطی که تا کنون در این زمینه به دست آمده در بخش (۲-۸) به طور مفصل مورد بررسی قرار گرفته اند.
در حالیکه نخستین تحقیقات در زمینه نشت در انگلستان با توصیه به توقف تحقیقات در این زمینه به علت عدم دستیابی به یک رابطه کلی و ثابت بین فشار و نشت درشبکه های توزیع آب شهری پایان یافت (Lambert 1994) تحقیقات جدیدی در این زمینه در کشورهای ژاپن و آمریکا در حال انجام بود به عنوان مثال می توان به تحقیقات آزمایشگاهی جهت شبیه سازی نشت در شبکه های توزیع از طریق لوله های مستغرق در آب در سال ۱۹۸۴ در کشور ژاپن اشاره نمود.
در سال ۱۹۹۴، مفهوم تخمین شکستگی و تلفات زمینه (Burst And Background Estimate) (BABE) امکان ایجاد روشی سیستماتیک جهت محاسبه مولفه ایی آب به حساب نیامده را فراهم نمود. همچنین در سال ۱۹۹۴ مجموعه جدیدی از تحقیقات انجام شده در این زمینه تحت عنوان مدیریت نشت به وسیله مرکز تحقیقات صنعت آب انگلستان (UK/WI) منتشر گردید. در این مجموعه آنالیز آب به حساب نیامده با استفاده از حداقل جریان شبانه (Minimum Night Flow) (NFM) و مبتنی بر روش BABE ارائه گردید. این روش هر چند دارای محدودیتهایی از نظر کاربرد فراگیر می باشد، ولی از دقت مناسبی برخوردار بوده و چارچوب مناسبی جهت آنالیز مولفه ایی آب به حساب نیامده ارائه می نمود.
در سال ۱۹۹۷ با ارائه مفهوم (Fixed and Varible Discharge Paths) FAVAD توسط May، تحول بزرگی در روابط فشار- نشت ایجاد شده و امکان ارائه روشهای فراگیر آنالیز آب به حساب نیامده فراهم گردید. در مفهوم FAVAD، نحوه تغییرات میزان نشت با فشار به چگونگی تغییرات سطح مقطع منافذ نشت با فشار نسبت داده شد.
روشهای حداقل جریان شبانه (NFM) و مفهوم BABE در بخش بعد و مفهوم FANAD در بخش (۲-۸-۲-۴) به طور مفصل مواد ارزیابی قرار گرفته اند.
در ایران نیز از سال ۱۳۷۳ موضوع مطالعه وکاهش آب به حساب نیامده در شبکه های آبرسانی شهری مورد توجه قرار گرفت و در برنامه ۵ ساله دوم طرح ملی تحقیق، توسعه و بهسازی تاسیسات توزیع آب شهری و ایجاد دفاتر مطالعه آب به حساب نیامده در درون شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور در نظر گرفته شد. در همان سال نخستین پایلوتهای مطالعاتی کشور دچار شهر تهران، تبریز، اهواز و بوشهر ایجاد گردید و بهتدریج به سلیر شهرهای کشور گسترش یافت، ولی تا کنون روش واحد و فراگیری که از دقتی مناسب با هزینه های محدود برخوردار باشد ارائه نگردیده است در این تحقیق روشی مبتنی بر نتایج تحقیقات انجام شده و مطابق با شرایط موجود در شبکه های آبرسانی کشورمان، با قابلیت کاربرد فراگیر و با دقتی قابل قبول ارائه می گردد.