بررسی علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی

جزئیات و دریافت

فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)

تعداد صفحه:126

فهرست مطالب :

چكيده:.. 1

مقدمه:.. 2

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1-مقدمه : 4

2-1- بیان مسئله 5

3-1-تاریخچه مطالعاتی. 7

4-1 اهمیت پژوهش.. 9

5-1 اهداف تحقیق. 10

6-1 مدل مفهومی تحقیق. 10

7-1 متغیرهای پژوهش.. 11

8-1 فرضیات پژوهش.. 11

9-1 تعریف واژه ها 12

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق

1-2- مقدمه: 18

2-2 معرفی زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL. 19

1-2-2 تعریف زبان گزارشگری مالی توسعه پذیر XBRL. 19

2-2-2 فرآیند ارتباطی در XBRL. 23

3-2 مروری بر زبان نشانه گذاری توسعه پذیر. 25

1-3-2 مراحل تکامل XML : 25

2-3-2 SGML. 25

3-3-2 XML یک ساختار جدید برای اسناد در وب.. 26

4-3-2 پایه زبان نشانه گذاری توسعه پذیر XML. 27

5-3-2 قابلیت ها و محدودیتهای XML. 28

4-2 مفهوم حوزه در XBRL. 29

1-4-2سازمان بین المللی XBRL. 29

2-4-2تعریف حوزه 29

3-4-2 اهداف تشکیل حوزه XBRL. 30

4-4-2طبقه‌بندی حوزه‌ها در سازمان بین‌المللی  XBRL. 30

5-4-2مزایای تشکیل حوزه ملی XBRL. 31

6-4-2شرایط لازم برای ایجاد حوزه XBRL مشروط. 32

5-2-اجزاء زبان گزارشگری توسعه پذیر. 33

1-5-2 ویژگیها 34

2-5-2 واژه نامه 35

6-2 گزارشگری در XBRL. 39

1-6-2 گزارشگری سنتی و محدودیتهای آن. 41

2-6-2 لزوم مدل جديد گزارشگري مالي. 42

3-6-2 تأثیر گزارشگری به هنگام در مدل های حسابداری. 43

4-6-2 سطوح مختلف گزارشگری دیجیتال. 44

6-6-2 چالش های XBRL در گزارشگری مالی. 46

7-2 جنبه های امنیتی در XBRL. 47

8-2 XBRL و حسابرسان مستقل. 51

9-2 XBRL و حسابرسان داخلی. 52

10-2 گزارشگری حسابرسی برای XBRL. 53

1-10-2 ضرورت حسابرسی در محیط XBRL. 53

2-10-2 حرفه حسابرسی و XARL. 54

3-10-2 واژه نامه XARL. 55

4-10-2 نمونه ای از اسناد XARL. 57

11-2 نحوه عملکرد XBRL. 59

12-2 مزایا و معایب XBRL. 60

1-12-2 مزایای XBRL. 60

2-12-2 معایب XBRL. 63

13-2 عوامل توجیه کننده تقاضا برای XBRL. 63

14-2 چه اشخاصی از XBRL استفاده خواهند کرد ؟ 64

15-2 پیش نیازهای پیاده سازی XBRL. 65

1-15-2 عوامل محیطی. 65

2-15-2 عوامل سازمانی. 66

3-15-2 عوامل فن آوری. 66

16-2 پیشینه تحقیق. 67

1-16-2تحقیقات خارج از ایران. 67

2-16-2 تحقیقات در کشور ایران. 70

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

1-3- مقدمه: 73

2-3 روش تحقیق. 73

3-3 جامعه و نمونه آماری. 74

4-3 قلمرو تحقیق. 75

1-4-3 قلمرو مکانی تحقیق. 75

2-4-3 قلمرو زمانی تحقیق. 75

3-4-3 قلمرو موضوعی تحقیق. 75

5-3 روش و ابزار گرد آوری اطلاعات.. 75

6-3 بررسی نرمال بودن داده ها 76

7-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها 77

1-7-3-آزمون مقايسه دو ميانگين. 77

2-7-3-آزمـون t student : 78

8-3 اعتبار درونی و برونی پژوهش.. 79

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داه ها

1-4-‏ مقدمه‏: 81

2-4 تجزيه و تحليل مشاهدات با استفاده از تكنيك هاي آمار توصيفي. 81

1-2-4 -بررسي توصيفي گروه شغلي در نمونه مورد بحث.. 82

2-2-4-بررسي توصيفي سمت حسابرسي ويژه گروه شغلي حسابرس.. 83

3-2-4-بررسي توصيفي آخرين مدرك تحصيلي به تفكيك گروه شغلي : 84

4-2-4-بررسي توصيفي مدت تدريس يا تحقيق براي گروه شغلي مدرسین. 85

5-2-4 بررسي توصيفي مدت تجربه حسابداري و حسابرسي. 86

3-4 تحليل توصيفي پرسشهاي كليدي تحقيق : 87

1-3-4 تحليل توصيفي فرضیه شماره یک : 89

2-3-4 تحليل توصيفي فرضيه شماره دو : 90

3-3-4 تحليل توصيفي فرضيه شماره سه : 92

4-3-4 تحليل توصيفي فرضيه شماره چهار : 93

4-4 تجزيه و تحليل استنباطي : 96

1-4-4 بررسی تأثیر موانع از دیدگاه کل جامعه مطالعاتی: 96

2-4-4 بررسي تأثير موانع به تفکیک دیدگاه اساتید و حسابرسان. 98

1-2-4-4 تحليل استنباطي فرضيه شماره يك : 98

2-2-4-4 تحليل استنباطي فرضيه شماره دو : 100

3-2-4-4 تحليل استنباطي فرضيه شماره سه : 102

4-2-4-4 تحليل استنباطي فرضيه شماره چهار : 104

5-4 خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 106

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

1-5-مقدمه: 108

2-5 ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 108

3-5 پیشنهادات.. 110

1-3-5 پیشنهادهایی مبتنی بر یافته های تحقیق. 111

2-3-5 پیشنهادهایی برای تحقیق های آتی. 113

4-5 محدودیت های تحقیق. 114

پیوستها:

منابع و ماخذ:

منابع فارسي: 122

منابع لاتین: 124

چکیده انگلیسی 126

فهرست جداول :

جدول 1-3 آزمون کلموگروف – اسمیرنف.. 77

جدول 2-3 محاسبه آلفای کرونباخ. 79

جدول 1-4 اطلاعات توصیفی پاسخ دهندگان. 82

جدول 2-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر سمت.. 83

جدول 3-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدرک.. 84

جدول 4-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظر مدت تجربه تدریس.. 85

جدول 5-4 وضعیت پاسخ دهندگان از نظرمدت تجربه حسابداری و حسابرسی. 86

جدول 6-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره یک... 88

جدول 7-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره یک... 89

جدول 8-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره دو. 90

جدول 9-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره دو. 91

جدول 10-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره سه 92

جدول 11-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره سه 93

جدول 12-4 فراوانی پاسخ به سوالات مربوط به فرضیه شماره چهار. 94

جدول 13-4 آماره های توصیفی در خصوص متغیر مندرج در فرضیه شماره چهار. 95

جدول 14-4 آماره توصیفی در خصوص کل فرضیات.. 96

جدول15-4 آماره آزمون برای فرضیات از نظر کل جامعه پاسخ دهندگان. 97

جدول 16-4 آماره هاي توصيفي در خصوص متغير فرضیه یک... 99

جدول 17-4 آماره آزمون برای فرضیه یک... 99

جدول 18-4 آماره هاي توصيفي در خصوص متغير فرضیه دو. 101

جدول 19-4 آماره آزمون برای فرضیه دو. 101

جدول 20-4 آماره هاي توصيفي در خصوص متغير فرضیه سه 103

جدول 21-4 آماره آزمون برای فرضیه سه 103

جدول22-4 آماره هاي توصيفي در خصوص متغير فرضیه چهار. 105

جدول 23-4 آماره آزمون برای فرضیه چهار. 105

جدول 24-4خلاصه نتایج آزمون فرضیه ها 106

چکیده :

با استفاده از XBRL سیستم مالی  شرکت به ‌صورت مستقیم به اینترنت وصل و استفاده‌کنندگان از اطلاعات حسابداری در هر نقطه از جهان می‌توانند به وب سایت شرکت مراجعه و در هر زمان صورتهای مالی را با آخرین تغییرات مشاهده و تجزیه و تحلیل نمايند.شرکتها می‌توانند با استفاده از XBRL  در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرده و با کارایی بیشتری به جمع‌آوری و گزارشگری اطلا‌عات مالی بپردازند. بنابراین نخست لازم است تا جامعه حسابداری و حسابرسی ایران با این مهم آشنا شوند تا در مراحل بعدی موجب شناسایی عوامل موثر در ایجاد و گسترش آن گردد . لذا در این پژوهش سعی شده است ضمن شناسایی جوانب نظری موضوع به بررسی علل عدم استفاده از این زبان گزارشگری توسط شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران از دیدگاه صاحبنظران حرفه حسابداری بپردازد . بدین منظور ابتدا با مطالعه ادبیات موضوع متغیرهایی نظیر عدم آگاهی از وجود این زبان ، مهیا نبودن شرایط پذیرش این زبان در کشور ایران ( از دیدگاه زیرساختهای تکنولوژیکی)، عدم صرفه اقتصادی و در نهایت عدم نیاز به تحول شیوه گزارشگری موجود ، به عنوان متغیرهای موثر در عدم استفاده شرکتها از XBRL شناسایی گردیدند . و سپس از طریق پرسش نامه از مدرسین و محققین دانشگاهی در رشته حسابداری و نیز حسابرسان شاغل در حرفه نظر سنجی شده است . برای تحلیل داده های گردآوری شده از آزمون t استیودنت و نرم افزار SPSS نسخه 16 استفاده شده است . نتیجه اینکه عدم اطلاع از وجود XBRL ، مهیا نبودن شرایط پذیرش XBRL در ایران و عدم نیاز به زبان گزارشگری توسعه پذیر ، در حال حاضر به عنوان عواملی که از استفاده XBRL جلوگیری می کند شناخته شدند در حالیکه عدم صرفه اقتصادی بکارگیری XBRL به عنوان مانعی در استفاده از XBRL شناخته نشد.

اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد و به استفاده کنندگان امکان برقراری ارتباط فوری ، جامع (فراگیر) و ارزان را می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند (کلتون و یانگ، 2008،ص2)[1]. با وجو مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML[2] و PDF[3] در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجا است که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارت است از یکی از توسعه های زبان XML[4] در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید. در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای مالی الکترونیکی ( شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد(همان منبع ،ص2)5 . XBRL می تواند برای انتقال اطلاعات درون سازمانی یا شبکه ای توافقی و مشترک از سازمان ها نیز بکار گرفته شود . به طور خلاصه ، XBRL می تواند مبادله اطلاعات را از طریق هر رسانه دیجیتالی در گزارش دهی داخلی و خارجی تسهیل نماید ، زنجیره های تأمین اطلاعات بین و درون سازمانی را بهبود بخشد و به طور بالقوه یکپارچگی و هماهنگی های مورد نیاز کسب و کار الکترونیکی را ارتقاء دهد (سهرابی و خانلری،1388،ص80)6.

با توجه به مزایای ذکر شده ، لزوم بکارگیری این فن آوری در سازمانها و شرکتهای ایرانی به خوبی احساس می شود . با این حال اگرچه آگاهی و دانش اولیه در مورد مزایا و اهمیت این فن آوری در کشور بوجود آمده است لیکن شواهد نشان از عدم کفایت آن دارد و لذا همچنان نحوه پیاده سازی و ریسک های اجرایی آن در هاله ای از ابهام قرار دارد . در این پژوهش سعی شده است تا عواملی که بر عدم استفاده شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از این فن آوری تأثیرگذارند شناسایی شوند تا تصمیم گیرندگان و مجریان این طرح در سازمان ها بتوانند این تغییر سازمانی را با دانش بیشتری مدیریت کنند .

در سالهای پایان قرن بیستم و زمانی که بهره برداری و سوء استفاده های غیر قانونی فراوانی که در بازارهای مالی دنیا رخ داد ، منجر شد تا یک عزم بی سابقه و بین المللی بر عملیات حسابداری و شفافیت بیشتر در گزارشات مالی پدید آید . یکی از عواملی که به بحران در گزارشات مالی انجامید ، نا مناسب بودن اطلاعات در فرمتهای کاغذی و یا الکترونیکی مشابه کاغذ بود که فاقد ویژگیهای لازم برای انتقال کارآمد اطلاعات مالی پیچیده به سرمایه گذاران ، قانونگذاران و سایر ذینفعان می باشد .

بازارهای تجاری – اقتصادی و همچنین استفاده کنندگان اطلاعات از این بازارها به مقدمات و شرایطی نیاز دارند تا شفافیت مراحل گزارشگری را افزایش دهند ، زیرا امروزه گزارشگری تجاری – اقتصادی با انبوهی از مشکلات ( مانند نا کارایی ، تجزیه و تحلیل نا مناسب اطلاعات ) در بین ذینفعانی مانند بخش های مختلف سازمان ، سهامداران و بانکها روبرو است . بنابراین دستیابی به یک سامانه گزارشگری تجاری مناسب برای حل مشکلات و نا کارایی ها بسیار مهم است . در حالی که موج تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات [1] همه عرصه ها را در بر می گیرد ، می توان ادعا کرد حرفه حسابداری بیش از سایر مشاغل از اثرات و منافع این تغییرات در بهبود و اثربخشی گزارشگری مالی بهره مند شده است . توسعه بسترهای مالی همواره دغدغه اساسی جوامع اقتصادی بوده و راهکارهای گوناگون در این مسیر به چالش کشیده شده اند که در این مسیر ، تکنولوژی اطلاعات این توسعه را دچار تحول شگفت انگیزی نموده است . علاوه بر هزینه بالا ، سرعت و دقت پایین ، روش سنتی (دستی) موجب بروز خطاهای انسانی در گزارش های مالی نیز می شود ، به طوری که امروزه روش دستی چه در ورود اطلاعات و چه در بررسی آنها منسوخ شده است . استاندارد سازی نرم افزاری بسترهای مالی و به ویژه بازار سرمایه ، موجب بالا بردن کیفیت بازار با امکان نظارت دقیق ، سریع و فراگیر بر بازار اولیه و ثانویه ، تسهیل پیاده سازی بورس الکترونیک و اطلاع رسانی سریع و عادلانه به سهامداران در راستای حمایت از حقوق سهامداران گردیده است (شفاعی و کاظمی، 1388،ص2)2.

اینترنت یک ابزار افشاء اطلاعات خاص است که اشکال انعطاف پذیر از افشاء را ارائه می دهد . بسیاری از شرکتها هم بصورت اختیاری اطلاعات خود را روی وب سایت خود قرار می دهند                                   (کلتون و یانگ ، 2008 ،ص2)[2].

با وجود مزایای گفته شده برای ارائه اطلاعات در اینترنت ، اطلاعاتی که معمولاً با فرمت HTML[3]   و PDF[4] در اینترنت قرار می گیرند دارای مشکلاتی برای استفاده هستند از جمله اینکه این اطلاعات برای بکارگیری با نرم افزارهای تحلیلی و کاربرگها چندان مناسب نیستند . اینجاست که نیازمند یک راه حل برای حل این مشکل هستیم . XBRL[5] راه حلی برای این مشکل است ، XBRL عبارتست از یکی از توسعه های زبان XML[6] در زمینه گزارشگری مالی ، که از استانداردهای پذیرفته شده استفاده می کند . XBRL با عنوان بندی اطلاعات با استفاده از عناوینی که قابل شناسایی برای کامپیوتر هستند امکان انجام بسیاری از امور به صورت خودکار را ایجاد می نماید . در یک دید وسیع داده های XBRL از جمله داده های الکترونیکی هستند . تحقیقات قبلی نشان داده اند که تغییرات شفافیت افشای   مالی الکترونیکی   (شبکه ای ) روند تصمیم گیری سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار می دهد (همان منبع،ص4)6.

در این فصل به تبیین کلیات تحقیق شامل بیان مسئله ، تاریخچه مطالعاتی ، اهمیت پژوهش ، اهداف تحقیق ، مدل مفهومی تحقیق ، متغیرهای پژوهش ، فرضیات پژوهش و تعریف واژه ها پرداخته خواهد شد .

2-1- بیان مسئله

سیستم گزارشگری XBRL به عنوان یک انقلاب در گزارشگری مالی تلقی شده که باعث کاهش هزینه تولید و دسترسی به اطلاعات جهت تولیدکنندگان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات صورت‌های مالی می‌شود. از مزایای دیگر این سیستم گزارشگری می‌توان به افزایش ویژگی کیفی مربوط بودن اطلاعات7 ، کاهش میزان خطا در اطلاعات و دسترسی سریعتر و ارزانتر به اطلاعات اشاره نمود.

نظر به اهمیت و فواید قابل توجه این سیستم گزارشگری است که رئیس کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا[7] از آن بعنوان "گزارشگری (داده های) تعاملی" یاد کرده و آنرا به عنوان آینده گزارشگری مالی  معرفی می‌نماید. نظر به اهمیت و مزایای این نوع گزارشگری، کشورهای متعددی در دنیا استفاده از XBRL را شروع نموده‌اند ( کشورهای چین، اسپانیا، بلژیک، هلند، هند، ژاپن، انگلستان و آمریکا). علاوه بر این سایر کشورها با تشکیل کارگروه‌های مربوطه، در حال پیاده‌سازی و تهیه زیرساخت‌های بکارگیری آن هستند (استرالیا، فرانسه، سوئد، فنلاند، امارات عربی). روند رو به رشد بکارگیری و استفاده از XBRL در دنیا نشانگر اینست که این روش به عنوان آینده در گزارشگری مالی محسوب شده و چه بسا موجب کنار گذاشتن روش‌های موجود برای گزارشگری مالی گردد. از سوی دیگر، سیاست‌های دولت ایران  مبنی بر توسعه بازار سرمایه از طریق اجرای اصل 44 قانون اساسی و تلاش در جهت جذب سرمایه‌های خارجی در بازار سرمایه کشور، نیازمند یک بازار کارا با سیستم‌های اطلاع‌رسانی سریع، دقیق و قابل اتکاست. سیستم گزارشگری  XBRLبه عنوان ابزار کارای  تهیه، تبادل و تحلیل اطلاعات مالی در بازارهای مهم سرمایه دنیا به شکل اجباری و یا اختیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سیستم گزارشگری می‌تواند به تحقق سیاست‌های دولت در امر تعامل با بازارهای سرمایه دنیا و جذب سرمایه‌گذاران خارجی ممکن نماید(سایت سرمایه گذاری غدیر)[8].

با توجه به اینکه هم اكنون شركت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اطلاعات خود را   به صورتPDF [9] در اختیار سهامداران قرار می دهند و در صورتی كه یك سهام دار اطلاعات مالی سال های پیش را نیاز داشته باشد باید به طور جداگانه اقدام به باز كردن اطلاعیه ها كند درحالیکه XBRL این امكان را فراهم می كند كه اطلاعات به صورت یكجا در اختیار سهام داران قرار بگیرد كه از مزایای اثبات شده XBRL به شمار می رود و لذا چه بسا در آینده ای نزدیک شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیز ملزم به استفاده از این زبان گزارشگری جهت ارائه اطلاعات خود گردند[10] .

بنا بر آنچه در بالا گفته شد محقق لازم دانست تا پژوهشی را درباره علل امتناع شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از بکارگیری زبان گزارشگری مالی توسعه پذیراز دیدگاه صاحبنظران حرفه ای ارائه دهد تا هم به بررسی فرضیه های خود پرداخته و هم به ارائه اطلاعات و پیشنهادات حرفه ای راجع به این زبان گزارشگری به جامعه حسابداری ، حسابرسی و علمی کشور   بپردازد .

و...