بررسی ارتباط بین آگـاهی و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های نوزادان در زمینه رگ¬گیری
دسته بندي :
کالاهای دیجیتال »
رشته پزشکی (آموزش_و_پژوهش)
این پایان نامه در قالب فرمت word قابل ویرایش ، آماده پرینت و ارائه به عنوان پروژه پایانی میباشد.
مقدمه: رگ گیری مهمترین پروسیجردرمانی در بین بیماران بستری است و به دلیل ماهیت تهاجمی ، این پروسیجر با عوارض فراوان و شایعی همراه است. هدف از مطالعه حاضر بررسی ارتباط بین آگاهی و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های نوزادان در زمینه رگگیری نوزادان در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی وابسته به علوم پزشکی تبریز میباشد
روش كار: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی همبستگی است که بر روی 65 پرستار شاغل در بخش های نوزادان بیمارستانهای تبریز انجام شد. ابزار مورد استفاده پرسشنامه آگاهی و چک لیست عملکرد پرستاران در زمینه رگگیری نوزادان میباشد. دادهها پس از جمعآوری با استفاده از نرم افزار 13SPSS/ با استفاده از روش های آماری توصیفی و تحلیلی شامل درصد ، میانگین و انحراف معیار استفاده شد.در مورد ارتباط بین متغییرهای دموگرافیک با میزان آگاهی و عملکرد از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است.
يافتهها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آگاهی و عملکرد پرستاران در زمینه رگگیری در حد متوسط میباشد. میانگین نمره آگاهی 37/7 و میانگین امتیاز عملکرد پرستاران 71/57 می باشد.نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین آگاهی و عملکرد پرستاران ارتباط آماری معنیداری وجود ندارد(142/0p=) ولی رابطه مستقیم می باشد )11/0(r= و با افزایش آگاهی عملکرد پرستاران افزایش می یابد.
نتيجهگيري: مجموع یافتههای مطالعه نشان داد که آگاهی و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های نوزادان در محدوده متوسط بوده و ارتباط آماری معنی داری بین آنها وجود نداشته ولی رابطه مستقیم وجود دارد. بنابراین پیشنهاد میشود با انجام راهکار هایی ، آگاهی و مهارت عملی پرستاران در مورد رگگیری از نوزادان ارتقا یابد.
عنوان پژوهش: بررسی ارتباط بین آگاهی و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های نوزادان در زمینه رگگیری در بیمارستانهای وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تبریز در سال 1392
زمینه پژوهش:
نوزادان بستری حدود 10درصد نوزادان زنده متولد شده را شامل می گردد و تحت پروسیجر های متعدد قرار می گیرند که مهمترین و معمول ترین آنها رگ گیری است. سالیانه بیش از 450 میلیون مورد رگ گیری بر روی 150 میلیون بیمار انجام می شود (1). بیش از 80در صد از بیماران مراجعه کننده به بیمارستان تحت درمان وریدی و رگ گیری قرار می گیرند و حدود نیمی از آنها در معرض عوارض آن قرار دارند متوسط تعداد رگ گیری در طول مدت بستری برای هر نوزاد بستری 8/3 مورد و میزان موارد شکست در هر پروسیجر حدود 40-30در صد برآورد شده است (2, 3). رگ گیری پروسیجری است که به منظور قرار دادن کانولای پلاستیکی داخل ورید، پوست سوراخ می گردد و هدف آن تجویز داروها، مایعات ، فراورده های خونی و تغذیه وریدی است (2, 4).
رگ گیری مهمترین پروسیجردرمانی در بین بیماران بستری است ودر اغلب موارد برای بیماران نجات بخش بوده و در عین حال یکی از موضوعات چالش برانگیز و بسیـار مهم درمراقبت از نوزادان مـی باشد زیرا می تواند منجر به آسیب و استرس در بیماران و پرستاران گردد. رگ گیری عوارض متعددی دارد که آن عوارض شامل ایجاد درد، آسیب به اعصاب ، شریانها واندام ها، اتلاف خون، جایگذاری نابجا در شریان، ایجاد نکروز در پوست و اندام ها، هماتوم،آنمی و اختلال در خونرسانی اندام ها می باشد. برای رگ گیری درنوزادان از تمامی عروق قابل رویت می توان استفاده نمود ولی به علت احتمال آسیب به شریان ها، اعصاب و سایر ارگان ها نباید به صورت عمیق و شانسی اقدام نمود. به علت سهولت دسترسی،معمولا از عروق سطحی به این منظور استفاده می گردد و عدم دقت کافی در انتخاب عروق می تواند باعث افزایش احتمال عدم موفقیت، افزایش ناراحتی بیمار، خطرآسیب و عفونت و همچنین استرس در پرسنل درمانی گردد اما انتخاب صحیح محل وانجام تکنیک های وازودیلاسون می تواند منجر به افزایش احتمال موفقیت در رگ گیری گردد(5).
دسترسی به مسیر های وریدی در نوزادان به منظور تامین آب و الکترولیت ، تغذیه وریدی و داروهای مورد نیاز از جمله مشکلات شایع در نوزادان می باشد.علیرغم شروع تغذیه از راه دهان بسیاری از این نوزادان تا مدت ها به یک راه وریدی مطمئن نیاز دارند.تلاش های مکرر برای دستیابی به مسیر های وریدی محیطی با آنژیوکت سلامت پوست بسیار حساس نوزاد را که به عنوان اولین خط دفاعی در مقابل عفونت های سیستمک محسوب می شود ، مخدوش ساخته و نوزاد را در معرض آسیب بیشتر قرار می دهد (6).
رگگیری به دلیل ماهیت تهاجمی خویش می تواند منجر به بروز عوارضی چون فلبیت عروق به علت عوامل شیمیایی یا مکانیکی و وارد شدن آسیب به اندوتلیوم عروق، نشت خارج عروقی با عوارض خطرناکی چون نکروز پوست، سندرم کمپارتمان و ایجاد بدشکلی تاخیری در اندام ها، بروز ترومبوز های تاخیری به علت آسیب اندوتلیوم عروق توسط دیواره کانولا ، مواد تزریقی و کولونیزاسیون میکروبی، التهاب و عفونت در مسیر رگ ناشی از بین رفتن یکپارچگی پوست به هنگام رگ گیری و تکثیر عوامل میکروبی در مسیر رگ ، ایجاد باکتریمی و سیپسیس ناشی از ورود عوامل عفونی از طریق کانولا به سیستم گردش خون گردد که هرکدام از عوارض فوق می توانند اثرات چشمگیری بر سلامت بیمار داشته باشند و بسیاری از آنها تا حدودی قابل پیشگیری هستند. عوامل خطر متعددی در فرایند بروز عوارض ناشی از رگ گیری دخیل هستند که عبارتند از : عوامل وابسته به مراقبین مانند تجربه و مهارت و اعمال روش صحیح استاندارد ، عوامل وابسته به دارو مانند داروهای با PH پایین و هیپراسمولار ، عوامل وابسته به نوع کاتتر مانند جنس و سایز ، عوامل وابسته به بیمار(بیماران با مشکلات عروقی وخونی). برخی عوامل دیگر مانند محل تعبیه و وسایل مورد استفاده مانند چسب و آتل نیز می تواند باعث تغییرات در میزان عوارض رگ گیری گردد و این عوارض می توانند با استفاده از تکنیک صحیح تعبیه ومراقبت مناسب از آن پیشگیری گردند (7).
انجام رگ گیری یکی از بخش های ضروری در درمان نوزادان بستری می باشد و تاخیر یا عدم توانایی در انجام آن می تواند منجر به آسیب های جبران ناپذیر و تاخیر در درمان گردد (3, 8). گرچه تعبیه کاتتر وریدی بیشترین کاربرد را در بین پروسیجر های تهاجمی دارد اما با وجود استفاده وسیع از کاتترهای وریدی محیطی، مطالعات در مورد عوارض جدی ناشی از آن بسیار محدود است و میزان عوارض گزارش شده ناشی از رگ گیری در مطالعات مختلف بسیار متفاوت می باشند (80- 4 درصد) که ناشی از تفاوت در تعاریف شخصی و غیر علمی عوارض مورد نظر می باشد (1).
آشنایی کامل با اصول و مبانی رگ گیری و مهارتهای مرتبط با آن از صلاحیت های لازم برای کلیه پرسنل درمانی می باشد و پرستاران باید در خصوص عوارضی که ناشی از عملکرد پرستاران است ( از جمله فلبیت به عنوان شایعترین عارضه رگ گیری) پاسخگو باشند (3).
مهمترین موضوع در خصوص پیشگیری از عفونت های وابسته به کاتتر های داخل وریدی، شستشوی دست و رعایت تکنیک آسپتیک قبل از جایگذاری کاتتر می باشد و مطالعات نشان داده است که پرستاران آگاهی کمتری نسبت به اهمیت شستشوی دست و پوشیدن دستکش دارند و مدت زمان لازم جهت شستشوی دست و پوشیدن دستکش قبل از تماس با بیمار کمتر رعایت می گردد. تعبیه کاتتر یک پروسیجر تهاجمی جراحی محسوب می گردد و می توان با استعمال صحیح مواد ضد عفونی کننده مناسب ،تعبیه کاتتر در محل مناسب ، حفظ ایمنی کاتتر، انتخاب رگ مناسب و... میزان عوارض و عفونت ناشی از کاتتر های وریدی را کاهش داده و از رشد و ازدیاد میکروارگانیسم ها پیشگیری کرد. سطح آگاهی مطلوب پرستاران در مورد رگ گیری پیش زمینه انجام صحیح درمان وریدی می باشد و با آمادگی مناسب، انجام صحیح پروسیجر ، حساسیت نسبت به تعبیه کاتتر وریدی، مراقبت از کاتتر تعبیه شده و پایش عوارض جانبی آن می تواند منجر به ارتقائ سلامتی و ایمنی نوزادان گردد. پرستاران نیازمند اطلاعات وسیع در مورد انواع کاتترها و نحوه مراقبت، پیشگیری و درمان عفونت های موضعی و سیستمیک ناشی از کاتتر وریدی می باشند و اطلاعات آنها در این مورد باید بطور مداوم مورد سنجش قرار گیرد و در صورت نیاز به روز رسانی گردد (3).
به دلیل اینکه موسسات آموزشی بیشتر به آموزش اصول تئوریک مراقبت و درمان تاکید دارند که این امر با وجود افزایش معلومات تئوریک معمولا باعث ضعف پرستاران در مورد اصول عملی مراقبتهایی مانند رگ گیری می گردد. بنابراین پرستاران نیازمند فراگیری کامل و عملی انجام پروسیجر های مشکل مراقبتی قبل از اعمال بر روی بیماران می باشند و بررسی دوره ای میزان آگاهی و نحوه عملکرد پرستاران و به روز رسانی دانش علمی پرستاران امری ضروری است (9).
ارتباط بین آگاهی پرستاران در نحوه عملکرد صحیح و مبتنی بر شواهد پرستاران در مورد جنبه های مختلف مراقبت، درمطالعات تاکید شده است همگام باپیشرفت و گسترش تکنولوژی ، کیفیت مراقبت از نوزادان ارتقاءیافته است. از جمله این پیشرفت ها استفاده از وسایل نوین دستیابی به عروق و رگ گیری می باشد که منجر به افزایش میزان بقای نوزادان نارس و بیمار گردیده است استفاده صحیح از این وسایل نیازمند سطح آگاهی بالا و عملکرد صحیح در مورد مراقبت های خاص نوزادان می باشد، بنابراین جهت دستیابی به این اهداف بررسی سطح آگاهی و عملکرد پرستاران نوزادان در مورد رگ گیری ضروری است (10).
با توجه به اهمیت موضوع و تعدد دفعات انجام پروسیجر رگ گیری در بخشهای نوزادان و لزوم توجه به ظرافتهای خاص نوزادان ناشی از وجود تفاوتهای آناتومیک و فیزیولوژیک و با عنایت به افزایش مشکلات حقوقی و شکایات قانونی از پرستاران به دلیل عوارض ناشی از رگ گیری و لزوم بررسی نیازهای آموزشی پرستاران و تدوین راهکارهای مناسب برای ارتقای کیفیت خدمات و مراقبت از نوزادان، ضروری است میزان آگاهی و عملکرد پرستاران در مورد رگ گیری مورد سنجش و بررسی قرار گیرد و اقدامات آموزشی لازم در صورت ضرورت اعمال گردد لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین آگاهی و عملکرد پرستاران در مورد رگ گیری اقدام به طراحی گردید.
مطالعه ای توسط اوزیازیجی اوغلو(2008) در کشور ترکیه در دانشگاه آتاتورک شهر ارزروم با عنوان تاثیر آموزش پرستاران بر بهبود رگ گیری بر روی 40 نفراز پرستاران بخش های کودکان و نوزادان سه بیمارستان این شهر انجام شده است. عملکرد پرستاران طبق گاید لاین رگ گیری، در سه مرحله قبل ،حین و بعد از آموزش بررسی و ثبت شد. نتایج بررسی قبل از آموزش، نشان دهنده عدم رعایت کافی نکات لازم از جمله شستشوی دست قبل از انجام پروسیجر و پوشیدن دستکش قبل از تماس با بیمار بود. نتایج بعد از آموزش نشان دهنده تغییرات قابل ملاحظه در عملکرد صحیح پرستاران از جمله شستشوی صحیح دست، پوشیدن دستکش، استفاده صحیح از مواد ضد عفونی کننده، همکاری مناسب با کودک، دادن آگاهی به والدین از نظر علت رگ گیری ،ثابت نمودن مناسب کاتتر و ثبت و پرونده سازی به هنگام رگ گیری بود (3).
مطالعه دیگری توسط کارادنیز و همکاران(2003) دردانشگاه جلال بایار کشور ترکیه با عنوان آگاهی و نحوه عملکرد پرستاران در مورد کاتتر های وریدی و پیشگیری از فلبیت انجام شده است. مطالعه به صورت دو مرحله ای انجام شد. ابتدا آگاهی پرستاران مورد سنجش قرار گرفت.نتایج مطالعه کارادنیز نشان داده است که با وجود اینکه آگاهی پرستاران از رگ گیری و فلبیت خوب می باشد ولی پرستاران در اجرا و به کار گیری معلومات خود مشکل دارند و عملکرد آنها ضعیف می باشد (11).
در یک مطالعه توصیفی - تحلیلی دیگری توسط اسدی نوقابی و همکاران در مورد آگاهی ،نگرش و عملکرد پرستاران در مورد بررسی و سنجش درد نوزادان در بخش های نوزادان و NICU بیمارستان های آموزشی شهر بندرعباس در نیمه اول سال 1390 انجام شده است. نتایج مطالعه نشان داد که پرستاران عملکرد ضعیفی در خصوص بررسی درد و اندازه گیری آن داشتند و 100 درصد از هیچ ابزاری جهت اندازه گیری درد نوزاد استفاده نمی کردند. بین نمره آگاهی پرستاران و میزان تحصیلات ارتباط معنی داری وجود داشت و افراد با تحصیلات بیشتر از آگاهی بیشتری برخوردار بودند. هیچ گونه تفاوت معنی داری بین نمرات آگاهی پرستاران و وضعیت تاهل و سابقه کاری آنها وجود نداشت.
نتایج مطالعه نشان می دهد کادر پرستاری از سطح آگاهی پایین در ارتباط با بررسی و سنجش درد نوزاد برخوردار بوده و نیازمند آموزش های دوره ای و ضمن خدمت در خصوص نحوه اندازه گیری درد نوزادان می باشند (12).
مطالعه توصیفی دیگری توسط فیپس و همکاران 2011 در بیمارستان کودکان و نوزادان رین باو در ایالت کلولند آمریکا انجام شده است. نوزادان در دو گروه (رگ گیری با استفاده از مشخص کننده رگ) و گروه کنترل (رگ گیری بدون استفاده از مشخص کننده رگ) قرار گرفتند و میزان موفقیت در رگ گیری بعد از سه بار تلاش اندازه گیری گردید. نتایج مطالعه نشان داد که استفاده از مشخص کننده ورید می تواند در صد موفقیت در رگ گیری از نوزادان را به نحو چشم گیری افزایش دهد واین افزایش در نوزادان ترم و با سن بیشتر که عروق آنها با چشم غیر مسلح کمتر دیده می شود بیشتر مشهود است (13).
مطالعه دیگری توسط عزیز زاده روشن و همکاران (1392) با عنوان مقایسه اثر ساکارز ، شیر مادر و کرم املا بر درد حاد ناشی از خونگیری در نوزادان رسیده در بیمارستان امیر کلا بابل انجام شده است. و در 4 گروه شاهد ، ساکارز ، شیر مادر وکرم املا و به روش تصادفی ساده تقسیم بندی شدند و میانگین امتیاز درد، گریه نوزادان و مدت زمان گریه و شاخص های فیزیولوژیکی (ضربان قلب،تعداد تنفس و میزان اشباعع هموگلوبین از اکسیژن در خون محیطی ) ابتدا و 5 دقیقه بعد از خونگیری اندازه گیری گردید.نتایج مطالعه نشان داد شاخص درد نوزادان در گروه ساکارز کمتر از گروه شیر مادر و گروه شیر مادر کمتر از کرم املا وگروه کرم املا کمتر از گروه شاهد می باشد.در مورد شاخص های فیزیولوژیکی اختلاف معنی داری در تعداد تنفس گروه ساکارز با گروه شاهد مشاهده شده است و در موارد مدت زمان گریه ، تعداد ضربان قلب و اشباع هموگلوبین از اکسیژن تفاوت معنی داری بین گروه ها مشاهده نشده است. نتایج کلی مطالعه نشان داده است که محلول ساکارز باعث کاهش درد نوزادان و کاهش تعداد تنفس به هنگام خونگیری از نوزادان می گردد(14).همچنین مطالعات دیگری در مورد روش های مختلف تسکین غیر دارویی درد نوزادان مانند تماس فیزیکی،محدود سازی اندام ها ،استفاده از شیر مادر و مواد قندی انجام شده است که نشانگر تاثیر مثبت آنها بر کاهش درد نوزادان به هنگام انجام مراقبت های دردناک می گردد